Odsetki – wyrównanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop emerytowanemu policjantowi

Od kilku lat wielu emerytowanych policjantów toczy spory z komendantami swoich byłych jednostek o wyrównanie wypłaconego im ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Pojawiły się one po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 30października 2018 r., sygn. akt K 7/15, w którym uznano o sprzeczności z Konstytucją RP przepisu ustawy o Policji regulującego kwestię wysokości wskazanego świadczenia. Tym samym judykat ten przyznał prawo do ubiegania się o jego ponowne wyliczenie w sposób odpowiadający prawu.

Przez te minione lata zainicjowane przez emerytowanych funkcjonariuszy postępowania przechodziły przez kolejne instancje organów Policji, a następnie sądów administracyjnych, kończąc w finale przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Prawie w całości zapadłe rozstrzygnięcia są korzystne dla byłych funkcjonariuszy potwierdzając ich prawo do wyrównania wypłaconego kiedyś ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Tym samym po latach wypłacane są wyrównania otrzymanego kiedyś, czasami kilkanaście lat temu, ekwiwalentu.

Odrębnym zagadnieniem, nierozstrzyganym przez sądy administracyjne, pozostaje kwestia odsetek za wypłacane z opóźnieniem wyrównanie ekwiwalentu. Sądy administracyjne nie oceniały tego zagadnienia i nim się nie zajmowały, i to pomimo, że w wielu przypadkach składający skargi byli funkcjonariusze wnosili o to w swoich wnioskach, gdyż kwestie odsetek od świadczeń przewidywanych w ustawie o Policji, w tym ekwiwalentu od niewykorzystanego urlopu, nie są regulowane przepisami prawa materialnego. Nie mniej należy w tym miejscu wskazać, że pomimo treści art. 114 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji określającej jedynie uprawnienie do otrzymania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop i niezawierającej żadnego odniesienia do kwestii ewentualnych odsetek za opóźnienie (podobnie jak inne przepisy tej ustawy) w jego wypłacie, to należy z niej jednak wywieść ,że z regulacji tej wynika, że ewentualne prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy powstaje od następnego dnia po ustaniu stosunku służby – tak jak na gruncie stosunku pracy.

Oznacza to jednocześnie, że osoby uprawnione, którym wyrównano wypłacony ekwiwalent, mają prawa do odsetek z tytułu opóźnienia w jego wypłacie za okres od dnia następnego po odejściu ze służby, do dnia kiedy doszło do jego wypłaty.

Jak się wydaje najbardziej właściwą podstawą materialnoprawną w zakresie ewentualnego dochodzenia takiego rodzaju roszczenia jest art. 481 § 1 KC, który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W tym miejscu należy wskazać na pytanie istotne z punktu widzenia osoby starającej się o ewentualne odsetki – czy ewentualnie zgłoszone przez taką osobę roszczenie odsetkowe sięgające kilku, czy nawet kilkunastu lat wstecz jest zasadne ? bo przecież tak jak wcześniej już wskazywano okres pomiędzy odejściem ze służby może sięgnąć bardzo długiego okresu czasu. Odpowiedź na te pytanie jest o tyle istotne, że o ile samo prawo do takich odsetek nie jest kwestionowane, to kwestią sporną może być okres czasu za jaki będą one przysługiwać.

Patrząc z tego punktu widzenia dochodzenie odsetek na podstawie art. 481 § 1 kc za dłuższe okresy może napotykać na pewne trudności. Mogłyby one wynikać czy to z treści art. 118 kc określającego „generalny” 3 letni termin przedawnienia roszczeń z tytułu odsetek, czy wyrażony w judykaturze pogląd zgodnie z którym termin ten może być wydłużony w przypadkach niekonstytucyjności przepisów stwierdzonych wyrokiem TK najwcześniej do daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Należałoby zatem zadać pytanie co w sytuacji gdy zwolnienie ze służby nastąpiło przed tą datą, a w sytuacji większości starających się o wyrównanie ekwiwalentu często wiele lat wcześniej.

W tej sytuacji właściwym kierunkiem dla dochodzenia roszczeń odsetkowych byłoby potraktowanie ich jako roszczeń odszkodowawczych pokrywających szkodę wynikłą z opóźnienia zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop we właściwym czasie. Odszkodowanie te można także potraktować jako pokrycie szkody powstałej w wyniku tego, że uprawniony nie mógł w określonym czasie korzystać z pełnej należnej mu kwoty ekwiwalentu, czy też waloryzację rekompensującą skutki spadku siły nabywczej pieniądza jaka na przestrzeni tych lat miała niewątpliwie miejsce i to w dość poważnym zakresie.  

Bez wątpienia szkodę taką poniósł odchodzący na emeryturę policjant. Zgodnie z wyrokiem TK wypłacony jemu ekwiwalent bezsprzecznie nie odpowiadał właściwej wysokości. Osoba taka poniosła więc z tego tytułu realną szkodę, której wysokość odpowiadałaby przynależnej jemu sumie odsetek ustawowych za opóźnienie od daty zwolnienia ze służby, liczonych od kwoty wyrównania ekwiwalentu.

Powyższe wskazywałoby, że ewentualne kierowane do rozstrzygnięcia sądów sprawy odsetkowe emerytowanych policjantów uznać należałoby za w pełni uzasadnione.      

‍